Aan het einde van de 15de eeuw herontdekt men in Rome de ondergrondse ruïnes van het beroemde keizerlijke paleis van Nero: het Domus Aurea. Op de muren vinden de nieuwsgierigen ongeziene, bonte muurschilderingen met overdadige, symmetrische versieringen. Daartussen wemelt het van bizarre dieren en fabelwezens. De decoraties gaan de geschiedenis in als ‘grotesken’, naar hun vindplaats in ‘grotachtige’ ruïnes.
Tijdens de renaissance zijn deze antieke grotesken een inspiratiebron voor vele kunstenaars. Het centrale luik van de tentoonstelling illustreert hoe Antwerpse prentkunstenaars als Hans Vredeman De Vries en Cornelis Floris deze uitbundige en fantasierijke ornamentvorm introduceerden in de Lage Landen in de 16de eeuw. De prentkunst – en Antwerpen als (prent)drukkerscentrum – spelen een belangrijke rol in de verspreiding van deze ornamentstijl naar andere kunsttakken, zoals schilderkunst, architectuur, edelsmeedwerk, glasschilderkunst en boekdrukkunst. In de tentoonstelling tonen we ook een recent in de collectie opgedoken, ongekende serie ontwerptekeningen voor grotesk meubilair van Paul Vredeman de Vries – de weinig bestudeerde zoon van Hans Vredeman de Vries.
Ook modern werk
Al gauw gebruikt men de term ‘grotesk’ niet meer alleen voor deze aan de oudheid ontleende ornamentvorm, maar meer in het algemeen voor al wat betrekking heeft tot het bizarre, monsterachtige, inventieve, karikaturale en bespottelijke – connotaties die wij tot op vandaag nog steeds met het begrip ‘grotesk’ associëren. Een tweede luik van de tentoonstelling toont hoe dergelijke ‘grillige’ vormen steeds tot de verbeelding van kunstenaars hebben gesproken. In de zestiende-eeuwse Nederlanden zijn Bosch en Bruegel met hun drollerieën, de grote pioniers.
Moderne en hedendaagse kunstenaars treden in hun voetspoor en werken van James Ensor, Fred Bervoets en René De Coninck tonen aan dat de aantrekkingskracht van het groteske tot op vandaag doorleeft in de kunst.
Praktisch:
Tentoonstelling “De Grotesken” in Museum Plantin-Moretus
Nog tot 15 september 2019. Elke dag, behalve maandag, van 10 tot 17 uur.
Vrijdagmarkt 22, 2000 Antwerpen
Meer info op de website. U kan ook online kaarten kopen.
Er verscheen ook een mooie catalogus.
